Keuzedelen Duits

In 2016 is er veel veranderd in de opbouw van de kwalificatiestructuur in het MBO.

De belangrijkste doelstellingen van de nieuwe kwalificatiedossiers zijn:

• Er moeten minder kwalificatieprofielen komen
• In de loop der tijd is er veel overlap tussen kwalificaties ontstaan, die moet verdwijnen
• De regionale invulling van het MBO moet worden versterkt

Er is een geheel nieuw format voor de kwalificatiedossiers ontwikkeld. Ieder dossier bestaat in de nieuwe situatie uit drie onderdelen: de basis, profiel(en) en keuze(s). De basis bestaat uit beroepsgerichte basistaken en algemene basistaken. Bij de beroepsgerichte taken gaat het om de kerntaken die betrekking hebben op een beroepsgroep. Bij de algemene basistaken gaat het om moedertaal, rekenen, burgerschap en voor niveau 4 om Engels. Binnen één dossier bestaan meestal meerdere kwalificaties voor verwante beroepen. De verschillen tussen de beroepen in één dossier worden beschreven in het profiel. Het profiel bevat de kerntaken die verplicht zijn voor een specifieke beroep. Bijvoorbeeld, binnen de beroepsgroep bediening heb je de profielen voor gastheer/vrouw, de zelfstandig werkende gastheer/vrouw, de gastronoom/ sommelier en de leidinggevende bediening. Daarnaast zijn er keuzedelen. Er zijn generieke keuzedelen en keuzedelen die aan dossiers gekoppeld zin. De laatste zijn bedoeld als een verrijking of verdieping van het beroepsprofiel. Het kan hier bijvoorbeeld gaan om een regionale invulling van de opleiding in overleg met het bedrijfsleven. De generieke keuzedelen zijn niet aan een dossier gekoppeld en kunnen dus voor veel beroepen worden aangeboden.

 

U kunt hier klikken voor een PowerPoint: De keuzedelen in de nieuwe kwalificatiestructuur

 

De keuzedelen Duits in de Beroepscontext zijn generieke keuzedelen.

Er is een vaste verhouding in de onderwijsuren voor de verschillende delen:

Voor het beroepsdeel ( basis en profiel) is 65 % van de onderwijstijd gereserveerd, voor de algemene basis 20 % en voor de keuzedelen 15 %. Voorts is het belangrijk te weten dat er in een 1 – jarige ( entree of basisberoepsgerichte opleiding) één keuzedeel wordt aangeboden, in een niveau 2 opleiding twee keuzedelen en in een niveau 3 en 4 opleiding 3 keuzedelen. Een keuzedeel van 5% (een keuzedeel voor meerjarige opleidingen kan ook uit 10 of de volle 15% bestaan) omvat 240 onderwijs uur. Hier is de definitie van onderwijsuren relevant^[1]: onderwijsuren omvatten meer dan alleen lesuren: ook BPV –uren en onbegeleide studie-uren.

Welke keuzes hebben we gemaakt bij de keuzedelen Duits in de beroepscontext?

In het onderzoek “Duits in het gedrang” [2]werd aangetoond dat in de afgelopen generaties kwalificatiedossiers steeds minder eisen werden gesteld aan de beheersing van een tweede moderne vreemde taal c.q. aan Duits. Die trend is ook in de beroepsgerichte basis- en de profieldelen van de nieuwe kwalificatiedossiers zichtbaar: er komen in dat deel alleen aspecten van Duitse taalvaardigheid voor wanneer die écht onontbeerlijk zijn is voor de uitoefening van het beroep. Deze beroepsspecifieke taalvaardigheid is altijd gekoppeld aan een of meerdere kerntaken als vereiste vakkennis en -vaardigheden. Er wordt geen niveau genoemd. Het uitgangspunt bij examinering is of de kerntaak voldoende is: er behoeft niet te worden vastgesteld op welk niveau de kandidaat de vaardigheid in de Duitse taal in deze beroepssituatie beheerst. Dit heet: de eis is indicatief. Dit is en belangrijk verschil met de keuzedelen Duits in de beroepscontext zoals wij die ontwikkeld hebben: daar moet het beheersingsniveau ( A2, B1 of B2) op elke vaardigheid wél worden gedemonstreerd. Omdat de aandacht voor Duits in basis- en profiel tot de meest essentiële vaardigheden is gereduceerd wordt het belang van goede keuzedelen Duits des te groter. In veel gevallen is de betekenis van de Duitse taal en cultuur voor bedrijven en toekomstige arbeidskrachten vanuit een economisch en arbeidsmarktperspectief zeer groot. De keuzedelen Duits in de beroepscontext komen tegemoet aan de wens tot versterking van de regionale component in het mbo, niet alleen in de grensregio’s maar ook in regio’s met veel Duitstalige contacten. Ze kunnen ook bijdragen aan een betere organiseerbaarheid van het onderwijs door versnippering tegen te gaan door grotere groepen studenten Duits aan te kunnen bieden.

Het belangrijkste uitgangspunt – dat ook in de naam tot uitdrukking komt – is dat het onderwijs in de Duitse taal en cultuur in de specifieke beroepscontext moet gebeuren. Het MBO biedt unieke mogelijkheden om Duits te verbinden met realistische situaties. Leren van een taal in de beroepscontext leidt tot effectieve taalverwerving. Duits in de beroepscontext is motiverend voor jongeren die een beroepskeuze hebben gemaakt.

Een tweede uitgangspunt is dat de keuzedelen zijn gebaseerd op het Europees Referentiekader Moderne Vreemde Talen (ERK), oftewel het Common European Framework of Reference for Languages (CEFR). Deze is door de Raad van Europa ontwikkeld. We willen hiermee herkenbaarheid, transfermogelijkheden en mogelijkheden voor (internationale) certificering bereiken.

Er is een keuzedeel ontwikkeld voor de volgende niveaus:

A1 (beginner)

Het keuzedeel A1 heeft als ondertitel: beginnende praktische redzaamheid in de beroepscontext en is bedoeld voor studenten die binnenkomen zonder enige kennis van Duits.

A1 betekent het laagste niveau van taalbeheersing

A2 (basisgebruiker)

Het keuzedeel A2 heeft als ondertitel: praktische redzaamheid in de beroepscontext en is bedoeld voor studenten die binnenkomen met een laag niveau Duits en die graag een beginnersniveau willen behalen.

B1 (onafhankelijke gebruiker/half gevorderde)

Het keuzedeel B1 is bedoeld voor studenten die binnenkomen met een basisniveau Duits en die graag een niveau van zelfredzaamheid willen behalen.

B2 (onafhankelijke gebruiker/gevorderde)

Het keuzedeel B2 is bedoeld voor studenten die binnenkomen met een zelfredzaam-niveau

Duits en die graag een gevorderden-niveau willen behalen dat nodig is om zelfstandig in

een Duitstalige context te kunnen werken.

Hieronder kunt u de PDF aanklikken van de keuzedelen Duits in de beroepscontext. Dit is de meest actuele tekst, zoals die ook te vinden is op de website van SBB, de Stichting beroepsonderwijs bedrijfsleven. De keuzedelen A1 t/m/ b1 zijn generieke keuzedelen, het keuzedeel B2 is aangeduid als verbredend.

PDF downloads:

 

Duits in de beroepscontext A1

Duits in de beroepscontext A2

Duits in de beroepscontext B1

Duits in de beroepscontext B2

 

Aanwijzingen over de examinering van Keuzedelen Duits.

De tekst van de keuzedelen heeft sinds de eerste publicatie in 2013 op de site van SBB een wijziging ondergaan. In de eerste test stond ook een aanwijzing voor de wijze van examinering van de Keuzedelen Duits door de ROC’s. Deze passage is verwijderd, omdat in de tekst van delen van kwalificatiedossiers geen richtlijnen voor examinering mogen staan. De wijze van examinering is voorbehouden aan de ROC’s. De aanwijzingen die we indertijd hebben opgenomen, op advies van scholen is nu te vinden op de website van s-bb.nl omtrent kwalificeren en examineren.

De relevante passage kunt u ook hier downloaden als PDF: Nulmeting aanbod keuzedelen 2016

Accent op de keuzedelen op A2 en B1

De keuzedelen Duits in de Beroepscontext A2 en B1 zijn gekoppeld aan een zeer groot aantal opleidingsprofielen.  In het eerste jaar van invoering blijkt dat een groot aantal opleidingen in Nederland deze keuzedelen aanbieden. Er heeft een nulmeting plaats gevonden, waaruit blijkt dat het Keuzedeel Duits in de beroepscontext A2 door 409 opleidingen wordt aangeboden en daarmee op de 4^e plaats komt. B1 wordt op 142 opleidingen in Nederland aangeboden. Dit is een bevestiging van onze keuze om bij de ondersteuning van de scholen vooral het accent te leggen op A2 en B1. Nulmeting aanbod keuzedelen 2016

De beroepscontext

De keuzedelen Duits in de beroepscontext bieden niet alleen beroepsgericht Duits aan, maar ook vaardigheid in sociale situaties die zich voordoen bij het contact met Duitse bedrijven en personen in Nederland en in Duitsland. Daar hoort ook bij het leren omgaan met de verschillen in culturen tussen Nederland en Duitsland: thuis, in de maatschappij en op het werk. Heel belangrijk is dat in de keuzedelen eisen worden gesteld aan de kennis van de specifieke bedrijfscultuur en technische en beroepsspecifieke voorschriften die typisch zijn voor de beroepsuitoefening in Duitsland. Ook wordt er kennis verondersteld van vakjargon in het Duits. We hebben in de afgelopen twee jaar materalen ontwikkeld om de scholen te ondersteunen bij het ontwikkelen van het onderwijs van Duits in de beroepscontext.

• Als eerste werden een groot aantal handreikingen ontwikkeld voor de beroepsgerichte inkleuring van de lessen. Deze handreikingen vindt u op de volgpagina: De ontwikkeling van handreikingen voor de inkleuring van de context per beroep

Op deze website zal in de komend jaren materiaal worden verzameld dat de docenten mogelijkheden biedt studenten Duits te leren geïntegreerd in beroepssituaties. Kijk daarvoor bij de rubrieken: Duits in de beroepscontext, Lesmateriaal en Publicati

Er zijn in een jaar 1600 klokuren beschikbaar voor studie (40 weken van 40 uren). Van die 1600 uren moeten er ten minste (gemiddeld over de jaren van een opleiding) 1000 uur per jaar worden gevuld met begeleide onderwijstijd en beroepspraktijkvorming, maar meer mag ook.

De volledige tekst en de managementsamenvatting van dit onderzoek vindt u onder Publicaties

De ontwikkeling van handreikingen voor de inkleuring van de context per beroep.

De handreiking is een hulpmiddel om de algemeen beschreven inhoud van het keuzedeel Duits in de beroepscontext door middel van beroepsspecifieke aanwijzingen een beroepsgerichte invulling te geven. De handreikingen zijn in samenwerking met vakdocenten en docenten Duits tot stand gekomen. Per opleidingscluster van een bepaalde sector is gewerkt aan een invulling passend bij het betreffende beroep. Bij de generieke ‘can-do-statements’ uit het keuzedeel worden representatieve voorbeelden gegeven van beroepshandelingen uit het kwalificatiedossier waarbij taalvaardigheid nodig is. Het zijn praktische voorbeelden van hoe taalvaardigheden in die specifieke beroepscontext kunnen worden ingevuld. Ze laten zien welke mogelijkheden het kwalificatiedossier biedt bij het leren van taal in de beroepscontext. Hiermee willen we docenten ondersteunen bij het nader uitwerken van keuzedelen Duits voor de opleidingsclusters die zij bedienen in de onderwijspraktijk.  Tot op heden hebben we 17 uitwerkingsdocumenten ontwikkeld.

Voor een groot aantal beroepen hebben we nu dus concrete handreikingen voor de inhoudelijke vormgeving van het onderwijs in de Duitse taal en cultuur in de specifieke beroepscontext. We weten dat veel ROC’s onze uitwerkingen gaan gebruiken voor de lessen beroepsgericht Duits in hun opleidingen. We zullen over enige tijd een inventarisatie houden van de bevindingen. Deze inventarisatie zal zeker verbeteringen en aanpassingen opleveren. Vandaar dat de uitwerkingen die u hier vindt van een datum zijn voorzien. Het zal opvallen dat er relatief weinig uitwerkingen zijn voor de technische domeinen. Daar zit geen opzet achter. De docenten in ons netwerk hebben aangegeven aan welke uitwerkingen de meeste behoefte bestaat. Deze wensen waren voor ons leidend. Wanneer er behoefte bestaat aan andere uitwerkingen willen we dat graag van u horen. Maar net zoals bij de nu gepubliceerde reeks geldt: zonder uw medewerking gaat het niet gebeuren. Wie dus met een verzoek komt, mag van ons een verzoek om medewerking aan de betreffende uitwerking verwachten.

Nadere informatie over de wijze waarop deze handreikingen tot stand zijn gekomen en hoe deze in de praktijk gebruikt kunnen worden vindt u in de pdf’s.

De volgende uitwerkingen kunnen vanaf deze pagina als PDF worden gedownload:

• administratieve beroepen
• advies en leiding in verkoop
• applicatieontwikkeling
• bediening en keuken
• chauffeur wegvervoer
• commercie
• ict-en mediabeheer
• ict-support
• juridisch-administratieve beroepen
• logistiek
• marketing communicatie en evenementen
• ondernemer horeca bakkerij
• pedagogisch werker
• secretariële beroepen
• travel en leisure
• MBO-verpleegkundige
• verzorgende IG

De organisatie HerzieningMBO heeft in september 2016 een interessant document gepubliceerd, een nulmeting van het aanbod van keuzedelen. Heel bevredigend is de hoge score van de keuzedelen Duits daarin. Hier het document: Eerste-inzichten-aanbod-keuzedelen-sept-2016. Kijk vooral even op blz. 7!