Sinds 2016 is er veel veranderd in de opbouw van de kwalificatiestructuur in het MBO. De belangrijkste doelstellingen van de nieuwe kwalificatiedossiers zijn:
- Er moeten minder kwalificatieprofielen komen.
- In de loop der tijd is er veel overlap tussen kwalificaties ontstaan, die moet verdwijnen.
- De regionale invulling van het MBO moet worden versterkt.
Ieder dossier bestaat uit drie onderdelen: de basis, profiel(en) en keuze(s). De basis bestaat uit beroepsgerichte en algemene basistaken. Bij de beroepsgerichte taken gaat het om de kerntaken voor een beroepsgroep. Bij de algemene basistaken gaat het om moedertaal, rekenen, burgerschap en voor niveau 4 ook om Engels. Binnen één dossier bestaan meestal meerdere kwalificaties voor verwante beroepen. De verschillen tussen de beroepen in één dossier worden beschreven in het profiel. Het profiel bevat de kerntaken die verplicht zijn voor een specifiek beroep. Bijvoorbeeld: binnen de beroepsgroep bediening heb je profielen voor de gastheer/-vrouw, de zelfstandig werkende gastheer/-vrouw, de gastronoom/sommelier en de leidinggevende bediening. Daarnaast zijn er keuzedelen. Er zijn generieke keuzedelen en keuzedelen die aan dossiers gekoppeld zijn. De laatste zijn bedoeld als een verrijking of verdieping van het beroepsprofiel. Het kan hier bijvoorbeeld gaan om een regionale invulling van de opleiding in overleg met het bedrijfsleven. De generieke keuzedelen zijn niet aan een dossier gekoppeld en kunnen dus voor veel beroepen worden aangeboden.
De keuzedelen Duits in de Beroepscontext zijn generieke keuzedelen.
Er is een vaste verhouding in de onderwijsuren voor de verschillende delen:
Voor het beroepsdeel (basis en profiel) is 65 % van de onderwijstijd gereserveerd, voor de algemene basis 20 % en voor de keuzedelen 15 %. Voorts is het belangrijk te weten dat er in een 1-jarige (entree- of basisberoepsgerichte opleiding) één keuzedeel, in een niveau 2 opleiding twee keuzedelen en in een niveau 3 en 4 opleiding 3 keuzedelen wordt/worden aangeboden. Een keuzedeel van 5% (een keuzedeel voor meerjarige opleidingen kan ook uit 10 of de volle 15% bestaan) omvat 240 onderwijs uur. Hier is de definitie van onderwijsuren relevant: onderwijsuren omvatten meer dan alleen lesuren: ook BPV –uren en onbegeleide studie-uren.
Welke keuzes hebben we gemaakt bij de keuzedelen Duits in de beroepscontext?
In het onderzoek “Duits in het gedrang” werd aangetoond dat in de afgelopen generaties kwalificatiedossiers steeds minder eisen werden gesteld aan de beheersing van een tweede moderne vreemde taal c.q. aan Duits. Die trend is ook in de beroepsgerichte basis- en profieldelen van de nieuwe kwalificatiedossiers zichtbaar: er komen daar alleen aspecten van Duitse taalvaardigheid voor wanneer die écht onontbeerlijk zijn voor de uitoefening van het beroep. Deze beroepsspecifieke taalvaardigheid is altijd gekoppeld aan één of meerdere kerntaken als vereiste vakkennis en -vaardigheden. Er wordt geen niveau genoemd. Het uitgangspunt bij examinering is of de kerntaak voldoende is: er behoeft niet te worden vastgesteld op welk niveau de kandidaat het benodigde Duits in deze beroepssituatie beheerst – d.w.z.: de eis is indicatief. Dit is een belangrijk verschil met de keuzedelen Duits in de beroepscontext zoals wij die ontwikkeld hebben: daar moet het beheersingsniveau (A2, B1 of B2) bij elke vaardigheid wél worden gedemonstreerd. Omdat de aandacht voor Duits in basis- en profieldelen tot het meest essentiële vaardigheidsniveau is gereduceerd, wordt het belang van goede keuzedelen Duits des te groter. In veel gevallen is de betekenis van de Duitse taal en cultuur voor bedrijven en toekomstige arbeidskrachten vanuit een economisch en arbeidsmarktperspectief zeer groot. De keuzedelen Duits in de beroepscontext komen tegemoet aan de wens tot versterking van de regionale component in het mbo, niet alleen in de grensregio’s maar ook in regio’s met veel Duitstalige contacten. Ze kunnen ook bijdragen aan een betere organiseerbaarheid van het onderwijs en versnippering tegen te gaan door grotere groepen studenten Duits aan te kunnen bieden.
Het belangrijkste uitgangspunt – dat ook in de naam tot uitdrukking komt – is dat het onderwijs in de Duitse taal en cultuur in de specifieke beroepscontext moet gebeuren. Het MBO biedt unieke mogelijkheden om Duits te verbinden met realistische situaties. Leren van een taal in de beroepscontext leidt tot effectieve taalverwerving. Duits in de beroepscontext is motiverend voor jongeren die een beroepskeuze hebben gemaakt.
Een tweede uitgangspunt is dat de keuzedelen zijn gebaseerd op het Europees Referentiekader Moderne Vreemde Talen (ERK), oftewel het Common European Framework of Reference for Languages (CEFR). Deze is door de Raad van Europa ontwikkeld. We willen hiermee herkenbaarheid, transfermogelijkheden en mogelijkheden voor (internationale) certificering bereiken.
Niveaus
Er is een keuzedeel ontwikkeld voor de volgende niveaus:
A1 (beginner)
Het keuzedeel A1 heeft als ondertitel: beginnende praktische redzaamheid in de beroepscontext en is bedoeld voor studenten die binnenkomen zonder enige kennis van Duits. A1 betekent het laagste niveau van taalbeheersing
A2 (basisgebruiker)
Het keuzedeel A2 heeft als ondertitel: praktische redzaamheid in de beroepscontext en is bedoeld voor studenten die binnenkomen met een laag niveau Duits en die een beginnersniveau willen behalen.
B1 (onafhankelijke gebruiker/half gevorderde)
Het keuzedeel B1 is bedoeld voor studenten die binnenkomen met een basisniveau Duits en die een niveau van zelfredzaamheid willen behalen.
B2 (onafhankelijke gebruiker/gevorderde)
Het keuzedeel B2 is bedoeld voor studenten die binnenkomen met een zelfredzaam-niveau Duits en die een gevorderden-niveau willen behalen dat nodig is om zelfstandig in een Duitstalige context te kunnen werken.
Hieronder kunt u PDF’s aanklikken van de keuzedelen Duits in de beroepscontext. Dit is de meest actuele tekst, zoals die ook te vinden is op de website van SBB, de Stichting beroepsonderwijs bedrijfsleven. De keuzedelen A1 t/m/ B1 zijn generieke keuzedelen, het keuzedeel B2 is aangeduid als verbredend.
PDF downloads:
Duits in de beroepscontext A1
Duits in de beroepscontext A2
Duits in de beroepscontext B1
Duits in de beroepscontext B2
Veranderingen per 1-10-2018
In april 2018 zijn de nieuwe keuzedelen Duits vastgesteld en beschikbaar gesteld op de website van de SBB, zie https://www.s-bb.nl/nieuws/nieuwe-keuzedelen-duits. De oude keuzedelen (Duits in de beroepscontext A1, A2, B1 en B2) worden uitgefaseerd. Per 1 oktober 2018 verdwijnen ze uit het aanbod. Studenten kunnen er dan niet meer op worden ingeschreven. Studenten die er voor 1 oktober 2018 al voor deze ‘oude’ keuzedelen hebben gekozen en waarbij dit vermeld staat op de onderwijsovereenkomst, mogen de ‘oude’ keuzedelen nog tot 1 oktober 2024 afronden.
Accent op de keuzedelen op A2 en B1
De keuzedelen Duits in de Beroepscontext A2 en B1 zijn gekoppeld aan een zeer groot aantal opleidingsprofielen. In het eerste jaar van invoering blijkt dat een groot aantal opleidingen in Nederland deze keuzedelen aanbieden. Er heeft een nulmeting plaats gevonden, waaruit blijkt dat het Keuzedeel Duits in de beroepscontext A2 door 409 opleidingen wordt aangeboden en daarmee op de 4e plaats komt. B1 wordt op 142 opleidingen in Nederland aangeboden. Dit is een bevestiging van onze keuze om bij de ondersteuning van de scholen vooral het accent te leggen op A2 en B1. Zie het document Eerste-inzichten-aanbod-keuzedelen-sept-2016.
De beroepscontext
De keuzedelen Duits in de beroepscontext bieden niet alleen beroepsgericht Duits aan, maar ook vaardigheidstraining in sociale situaties die zich voordoen bij het contact met Duitse bedrijven en personen in Nederland en in Duitsland. Daar hoort ook bij het leren omgaan met cultuurverschillen tussen Nederland en Duitsland: thuis, in de maatschappij en op het werk. Heel belangrijk is dat in de keuzedelen eisen worden gesteld aan de kennis van de specifieke bedrijfscultuur en technische en beroepsspecifieke voorschriften die typisch zijn voor de beroepsuitoefening in Duitsland. Ook wordt er kennis verondersteld van vakjargon in het Duits. We hebben materialen ontwikkeld om de scholen te ondersteunen bij het ontwikkelen van het onderwijs van Duits in de beroepscontext. Er werd bijvoorbeeld een groot aantal handreikingen ontworpen voor de beroepsgerichte inkleuring van de lessen. Deze handreikingen vindt u in de rubriek: De ontwikkeling van handreikingen voor de inkleuring van de context per beroep.
