Stichting Duits in de Beroepscontext

Duits in de Beroepscontext. Een samenhangende systematiek van examinering in samenwerking met het Goethe-Institut De keuzedelen Duits in de Beroepscontext

Vanaf 2014 begonnen in het MBO experimenten met keuzedelen. Hierdoor kregen studenten de mogelijkheid tot een eigen profilering binnen hun beroepsopleiding. Al snel werden er curricula voor 2 keuzedelen Duits in de Beroepscontext ontwikkeld: opleidingsmodulen Duits die geënt zijn op de beroepspraktijk. Een volgende stap, in 2015, was de ontwikkeling van handreikingen voor cursussen Duits per beroepsgroep.  Het besef dringt steeds nadrukkelijker door dat het voor vakmensen op MBO-niveau van groot belang is vertrouwd te zijn met de taal en cultuur van onze grootste handelspartner. Een en ander werd en wordt mede gerealiseerd door de stichting Duits in de Beroepscontext. Zie de materialen elders op deze website.

 

Samenwerking met het Goethe-Institut

Vanuit het bedrijfsleven wordt de versterking van de positie van Duits in het MBO toegejuicht. Vooral voor het bedrijfsleven is een herkenbare en hoogwaardige standaard van beheersing van de Duitse taal van belang. Het keurmerk van het Goethe-Institut is wereldwijd bekend. Voor MBO studenten betekent het bezit van zo’n certificaat een vergroting van hun kansen op de arbeidsmarkt. In september 2016 kwamen de ROC’s die in het initiatief Duits in de Beroepscontext samenwerken tot overeenstemming met het Goethe-Institut over een gezamenlijke aanpak en certificering van de examens Duits.

 

Examensystematiek Duits in de Beroepscontext: adaptieve examens

De examensystematiek kent een aantal exameninstrumenten:

• Een online digitaal examen voor de vaardigheden lezen en luisteren:

Deze toets is en wordt steeds verder ontwikkeld door het centrale Goethe-Institut München en wordt wereldwijd aangeboden: de Goethe-Test Pro (GTP). De toets is adaptief, past zich tijdens het maken aan het geregistreerde niveau van de student aan en geeft na afloop aan op welk ERK-niveau een student zich bevindt: van A1 t/m C2. Een korte demo van de toets staat hier: http://lernplattform.goethe.de/mod/adaptivetest/view.php?id=5493. Hier staat ook een antwoordblad bij de demo: https://www.goethe.de/resources/files/pdf291/gtp_demoversion_loesungsblatt.pdf.

• Een examen schrijven:

De exameninstrumenten hiervoor zijn door de Stichting in samenwerking met het Goethe-Institut ontwikkeld, afgestemd op de specifieke doelgroep: studenten uit het MBO. De toetsen zijn eveneens adaptief: ze geven aan op welk ERK-niveau een student zich bevindt: van A1 t/m B1.

• Een gecombineerd examen spreken/gesprekken voeren:

Ook deze exameninstrumenten zijn door de Stichting in samenwerking met het Goethe-Institut ontwikkeld, eveneens afgestemd op de specifieke doelgroep: studenten uit het MBO. De toetsen zijn wederom adaptief: ze geven aan op welk ERK-niveau een student zich bevindt: van A1 t/m B1. De student krijgt met dit examen een bewijs waarin het niveau van de vier vaardigheden is weergegeven. De grondslag voor de niveauvaststelling is het ERK, het Europees referentiekader voor talen. De examens zijn zoals gezegd adaptief: dat wil zeggen, dat met een en hetzelfde exameninstrument een kandidaat een score kan behalen over een range van niveaus. Deze systematiek kan worden gebruikt voor zowel het examineren van de keuzedelen Duits als voor het afsluiten van vaardigheden Duits in andere opleidingsdelen waarin kennis van Duits vereist is. De exameninstrumenten zijn door het Goethe-Institut en de Stichting gezamenlijk ontwikkeld, en wel voor de volgende opleidingssectoren:

• Economie/dienstverlening
• Horeca/toerisme
• Logistiek
• Marketing
• Secretarieel
• Sport/bewegen
• Techniek
• Zorg/welzijn

Daarnaast zijn enkele generieke toetsen ontwikkeld die in hier niet genoemde sectoren inzetbaar zijn. Bovendien zijn voor horeca/toerisme en marketing een aantal profieltoetsen ontwikkeld binnen dezelfde systematiek. Alle informatie over de toetssystematiek, inclusief voorbeeldtoetsen, documentatie voor docenten en studenten en een handige adapter waarmee de ERK-resultaten omgezet kunnen worden in schoolcijfers staat hier: https://duitsmbo.nl/examinering/.

 

Pilot in 2017

In mei 2017 werd deze examensystematiek op vijf ROC’s getest: Nijmegen, Rijn-IJssel, Aventus, Alfa College en Koning Willem 1 College. De Zentralstelle van het Goethe-Institut in München werkte mee aan de ontwikkeling en de validering van de exameninstrumenten. De uitvoering was in handen van gekwalificeerde docenten van de deelnemende ROC’s.

 

Herfst 2017: intentie tot samenwerking wordt omgezet in structurele samenwerking in de Stichting Duits in de Beroepscontext

De nieuwe, succesvolle examensystematiek is voor het Goethe-Institut wereldwijd een novum. Jongeren op MBO-niveau zijn voor het Goethe-Institut tot nu een vrijwel onbekende doelgroep. In de juridische documenten die in september hun beslag krijgen worden de wederzijdse verplichtingen vastgelegd tussen de Stichting Duits in de Beroepscontext en het internationale Goethe-Institut. De Stichting zal gebruik mogen maken van het logo van het Goethe-Institut en naar buiten treden als partner van het Goethe-Institut. Er wordt juridisch vastgelegd dat het Goethe-Institut een centrale rol speelt bij de ontwikkeling van de examens en bij de kwaliteitsbewaking.

 

Voorjaar 2018: officiële start van het examenproject

Vanaf april 2018 vindt examinering met de beproefde exameninstrumenten plaats. De uitvoering is in handen van de deelnemende scholen. De Stichting streeft ernaar het examen toegankelijk te maken voor zoveel mogelijk deelnemers aan MBO-opleidingen. Er is een speciale adapter ERK-niveau–>cijfer (A1, A2 en B1) ontwikkeld: handige omrekeningstabellen (lezen, luisteren, spreken en schrijven) van het met onze examens (voor zowel de keuzedelen als de profieldelen) behaalde ERK-niveau naar een schoolcijfer. De kosten per compleet examen bedragen 35 euro per student. Aan de Stichting is verder een fonds gekoppeld waarin door de deelnemende ROCs wordt bijgedragen.

 

Grote belangstelling vanuit de scholen

In januari 2017 werden alle ROC’s in Nederland uitgenodigd om zich bij dit initiatief aan te sluiten. Op dit moment zijn 17 ROC’s aangesloten bij Duits in de Beroepscontext: ROC Nijmegen, ROC Rijn IJssel, Hoornbeeck College, ROC van Twente, Alfa College, Noorderpoort College, Deltion College, ROC Friese Poort, Aventus, Summa College, Koning Willem 1 College, Graafschap College, Landstede, VISTAcollege, ROC Gilde Opleidingen, Albeda Rotterdam en Drenthe College. Binnenkort volgen nog andere ROC’s.

 

Wat wordt van deelnemende ROC’s verwacht?

De samenwerking is niet vrijblijvend. Een ROC of een sector van een ROC kan meedoen aan de certificering volgens de Goethe-systematiek. Daartoe worden afspraken gemaakt met het College van Bestuur van de instelling. Deze afspraken houden onder meer in:

• Er worden voldoende docenten getraind in de assessorentraining die is ontwikkeld.
• De examencommissie van het ROC neemt het examenprotocol en -reglement over zoals dit door de Stichting in samenwerking met het Goethe-Institut is opgesteld. Dit houdt ook in dat aan alle randvoorwaarden wordt voldaan voor het afnemen van de examens.
• De examencommissie ziet er op toe dat de steekproefsgewijze kwaliteitscontrole door de Stichting Duits in de Beroepscontext kan plaatsvinden.
• De scholen dragen bij aan een stichtingsfonds.

 

Ondersteuning en begeleiding

De Stichting Duits in de Beroepscontext biedt de scholen begeleiding bij de organisatie van de examens. Vanaf februari 2017 is een website beschikbaar met informatie voor docenten, managers en examencommissies: https://duitsmbo.nl. Er zijn en worden landelijke bijeenkomsten georganiseerd voor de aangesloten ROC’s. En verder vinden er regelmatig trainingssessies plaats voor de docenten die de examens afnemen.

 

Winter/voorjaar 2019: examens Duits voor bepaalde beroepsprofielen

De ontwikkeling van erkende examens Duits voor verschillende beroepsprofielen, waar Duits een verplicht vak is, gaat van start. Er is een modelset A2/B1 ontwikkeld die goedgekeurd is door het Goethe-Institut, zodat de certificering op dezelfde wijze  (met een DiB/GI-certificaat dus) kan plaatsvinden als bij het afsluiten van de keuzedelen Duits. Intussen zijn er profieltoetsen beschikbaar voor bijvoorbeeld junior accountmanager, assistent manager internationale handel, marketing/communicatie/evenementen, gastronomie/toerisme/hospitality. Ook voor andere opleidingsrichtingen kunnen op verzoek valide toetsen worden geconstrueerd die voldoen aan de hoge kwaliteitseisen van het Goethe-Institut.

 

2019/2022 Certificering van Duits in de Beroepscontext als betrouwbare examenleverancier

Op 25-2-2019 ontving de Stichting Duits in de Beroepscontext na een grondige audit door Certiforce het verheugende bericht dat zij “voldoet aan de gestelde proces-, organisatie-, en producteisen uit de norm voor valide exameninstrumenten en hiermee aantoont gecertificeerd examenleverancier te zijn”. Eind juni 2022 werd de Stichting Duits in de Beroepscontext na een grondige audit door Certiforce opnieuw voor drie jaren gecertificeerd als erkend examenleverancier Duits. Het certificeringsdocument en bijbehorende rapport vindt u hier: certificaat DiB Certiforce 2022-2025 en rapport hercertificering Duits in de beroepscontext hercertificering 6 juli 2022. Deze tot juli 2025 geldige certificering betreft alle door Duits in de Beroepscontext in samenspraak met het Goethe-Institut aangeboden, zelf ontwikkelde en nog te ontwikkelen toetsen en alle procedures daaromheen. Deze validering van de Stichting als betrouwbare examenleverancier door Certiforce vereenvoudigt de vaststelling van de examens door de examencommissies van de scholen zeer.

 

Tenslotte

Er is veel bereikt. Het onderwijs in de Duitse taal en cultuur binnen het MBO staat weer nadrukkelijk op de kaart. Er moesten en moeten nog steeds vele hindernissen worden overwonnen. De Stichting heeft intussen veel goedgekeurd toetsmateriaal beschikbaar. Nu komt er meer nadruk op het ontwikkelen van ideeën voor goed lesmateriaal te liggen. Maar ook de positie van Duits als verplichte tweede taal bij veel MBO-beroepsopleidingen blijft een zorgenkind. Dat blijkt ook uit een grondige studie van het KBA Nijmegen. Hier vindt u het complete onderzoek: Onderzoek Duits in de gevarenzone compleet 13 december. Plus een korte samenvatting ervan voor managers en andere geïnteresseerden: Managementsamenvatting Duits in de gevarenzone. Er is dan ook in samenwerking met het Goethe-Institut een fikse campagne gestart, gericht op opleidingscoördinatoren en bedrijfsleven.  Er is een mooie brochure ontwikkeld: Imagecampagne_A5 brochure. Er lopen contacten met verschillende branche-organisaties. Op 7 oktober vindt in de Buitensociëteit Zwolle voor de aangesloten scholen een drukbezochte bijeenkomst plaats hierover. Het motto blijft dan  ook: de schouders er onder!

Maart 2023

Voor meer informatie: a.plettenberg@roc-nijmegen.nl en/of  w.vanhees@roc-nijmegen.nl

=====================================================================================================================

Hier die deutsche Übersetzung dieses Kapitels:

Deutsch für den Beruf in den Niederlanden: eine Erfolgsstory

Bis vor zwei Jahrzehnten haben sich die Deutschen immer gewundert, warum die Niederländer die deutsche Sprache so gut beherrschen. Das hat sich seitdem gravierend geändert. Für viele Jugendliche, besonders Jugendliche in der beruflichen Bildung, ist Deutsch eine unbekannte Sprache geworden. Um 2010 kam von Deutschlehrern an den berufsbildenden Schulen (in etwa vergleichbar mit den deutschen Berufskollegs) immer öfter die Warnung: Deutsch als  Fremdsprache droht ganz aus unseren Ausbildungen zu verschwinden! 2012 entstand dann die Initiative „Duits in de beroepscontext (Deutsch im Berufskontext). Diese Initiative setzt sich folgende Zielsetzungen:

• Deutsch soll wieder eine prominente Stelle in den Lehrplänen der Berufsausbildungen erreichen.
• Es sollen berufsbezogene Lehrmaterialien für den Deutschunterricht entwickelt werden, wobei Berufsunterricht und Sprachunterricht direkt mit einander verbunden werden können, damit die Jugendlichen die Relevanz der deutschen Sprache für ihren Beruf erkennen.
• Es soll ein klarer einheitlicher Niveaustandard entwickelt werden, der auch in der Wirtschaft anerkannt wird. Diese letzte Zielsetzung erreichen wir in enger Kooperation mit dem Goethe-Institut.

Um diese Ziele zu erreichen wurde eine Kampagne gestartet, die Politikern, Wirtschaft und Managern der berufsbildenden Schulen bewusst machen sollte, wie wichtig die Beherrschung der deutschen Sprache durch Fachkräfte für die niederländische Wirtschaft ist.  Dabei musste immer wieder betont werden, dass Deutschland mit Abstand unser wichtigster Handelspartner ist. Zusätzlich: Nordrhein-Westfalen und die Niederlande sind die gegenseitig wichtigsten Handelspartner. Das niederländische Exportvolumen nach NRW allein ist schon viermal größer als das nach China.

Diese Kampagne bewirkte in einigen Jahren eine rasante Änderung der Lage. Die Initiative machte schlau Gebrauch von einer Gesetzesänderung in der beruflichen Bildung im Jahr 2013. Das neue Phänomen ‚Wahlmodul‘ wurde aufgegriffen für die Entwicklung von Wahlmodulen Duits in de beroepscontext (auf den GER-Niveaus A2 und B1).  Aus den Hunderten von Wahlmodulen die momentan angeboten werden, steht Duits in de beroepscontext A2 jetzt fast ganz oben, auf Platz 4. Auch Duits in de  beroepscontext B1 darf sich sehen lassen: Platz 8.

Die Deutschlehrer an den berufsbildenden Schulen haben sich in einem immer größeren Netzwerk verbunden und haben jetzt auch eine eigene professionelle Webseite zu ihrer Verfügung: http://duitsmbo.nl.

Die Initiative wurde in der Startphase vom Wirtschaftsministerium  finanziell unterstützt. Das Bildungsministerium hat angeboten, die Initiative inhaltlich zu beraten und zu unterstützen und das in einem offiziellen memorandum of understanding festgelegt.

Seit ihrem Entstehen hat die Initiative ständig Kontakte mit dem Goethe-Institut in den Niederlanden und gepflegt. Seit Juni 2016 ist auch eine direkte Beziehung zur Zentrale des Goethe-Instituts in München entstanden. Mit diesen Partnern wurde eine eigenständige Examenssystematik entwickelt, die das ‘Goethesiegel’ trägt. Schüler in den berufsbildenden Schulen können sich für ein Examen auf Niveau A2 oder B1 anmelden. Bei Bestehen erhalten sie ein offizielles, missbrauchgeschütztes, nummeriertes Zertifikat A2 oder B1, mit den Logos der Stiftung und des Goethe-Instituts. Bei Nicht-Bestehen erhalten sie eine Teilnahmebestätigung mit ihren Ergebnissen. Ab April 2018 läuft diese Prozedur direkt über die neue Stiftung.

Ende Oktober 2017 wurde dann offiziell die Stiftung Deutsch im beruflichen Kontext gegründet. Dafür wurde von einer Lenkungskommission, die aus Spitzendirektoren in der beruflichen Bildung besteht, grünes Licht gegeben. Die Stiftung hat einen einflussreichen Beirat: das Goethe-Institut Niederlande und der Dachverband der berufsbildenden Schulen in den Niederlanden, der MBO-Raad, sind in diesem Beirat vertreten. Die Stiftung ist in regelmäßigem Kontakt mit dem Bildungsministerium, damit die Entwicklung der neuen Examenstruktur im Gleichschritt mit den nationalen Innovationen im Bereich der Examen im MBO stattfindet.

2017/’18 haben am ROC Aventus in Deventer bzw. Friesland College in Heerenveen mehrere Sitzungen stattgefunden mit den Vertretern der ROCs, die sich fürs Schuljahr 2017-2018 angemeldet haben. Auch das GI Amsterdam hat sich hier aktiv beteiligt. Auch wurde im Mai 2018 eine Sitzung organisiert für Vertreter der verschiedenen ROC-Examenskommissionen,die jeweils verantwortlich sind für den Examensbetrieb in ihren Institutionen. 2018/’19 sind weitere solche Sitzungen vorgesehen.

Kontrakte zwischen dem Goethe-Institut München/Amsterdam und der Stiftung Duits in de beroepscontext wurden im Herbst 2017 unterschrieben.

Berufsbildende Schulen konnten sich seit Januar 2017 anmelden, um im Schuljahr 2017-2018 als Mitglied an dieser Examenssystematik teil zu nehmen. Von den 42 berufsbildenden Schulträgern haben sich jetzt 14 angemeldet. Mehr werden folgen.

Bis zum Sommer 2018 wurden knappe 400 Schüler geprüft. Die Zahl wurde bewusst klein gehalten, aus Testgründen: Funktionierte alles wie geplant? (Antwort: ja!) Das Ziel ist, ab September 2018 jährlich mindestens 1500 Schüler nach dieser Systematik zu prüfen. Das Ziel ist weiter, ab 2019/’20 pro Jahr bis etwa 3000 Schüler, die unserem Standard gerecht werden, für A2 oder B1 zu zertifizieren.

Das Examen

Das Examen besteht aus folgenden Teilen:

• Der Teil Lesen und Hören wird mit dem online Goethe-Test Pro absolviert.
• Der Teil Schreiben wird mit einem berufsbezogenen Test absolviert, der von den Partnern gemeinsam entwickelt wurde und auch weiterhin entwickelt wird.
• Die Teile Sprechen/Gespräche führen werden durch Tests geprüft, die eigens für diese Systematik entwickelt wurden und auch weiterhin entwickelt werden, gleichfalls in direkter Kooperation mit dem Goethe-Institut.

Im Mai, Oktober und Dezember 2017 haben die Partner gemeinsam einen erfolgreichen Pilot bei 120 niederländischen Schülern (Alfa College Hoogeveen, Aventus Deventer, RijnIJssel Arnhem, ROC Nijmegen und Koning Willem I College Den Bosch) in der beruflichen Bildung durchgeführt. Die ersten Pilotprüfungen wurden im Juni von der Zentrale des Goethe Instituts wissenschaftlich analysiert und bewertet. Was zu einer Reihe von Entwurfverbesserungen führte.

Auf der Basis des Pilots wurden Materialien und Prozesse verbessert, so dass ab etwa April 2018 neue Tests verfügbar sind. Dafür wurde eine Testentwicklergruppe aufgebaut, trainiert und zertifiziert, die ihre Arbeit direkt unter Regie der Stiftung macht. Diese produziert Testentwürfe für die 8 wichtigsten Ausbildungsrichtungen. Bis zum Sommer 2018 wurden knapp 400 Schüler geprüft. Von ihnen erhielten gut 330 ein A2- oder B1-Zertifikat. Im Studienjahr 2018-2019 werden die Teilnehmerzahlen erheblich steigen.

Entwicklung von Prüfungen für bestimmte Berufsprofile

Im Winter/Frühling 2019 wurde die Entwicklung international anerkannter Prüfungen Deutsch für einige Berufsprofile gestartet, worin Deutsch ein Pflichtfach ist. Es liegt bereits ein offiziell anerkannter Modellsatz A2/B1 vor, für die Ausbildungen Marketing und Gastronomie/Tourismus. Teilnehmer werden hier ähnlich zertifiziert wie bei den Prüfungen für Deutsch als Wahlmodul, mit einem international anerkannten Zertifikat DiB/GI also.

Zertifizierung der Stiftung Deutsch im Berufskontext als offiziell anerkanter, zuverlässiger Prüfungslieferant

Am 25.2.2019  erhielt die Stiftung Deutsch im Berufskontext nach einem gründlichen Audit durch Certiforce die erfreuliche Nachricht, dass sie “den gestellten Prozess-, Organisations- und Produktanforderungen gemäß der Norm für valide Prüfungsinstrumente genügt und damit nachgewiesen hat, dass sie ein zertifizierter Prüfungslieferant ist.”  Das Zertifikat  finden Sie hier. Diese Validierung der Stiftung durch Certiforce  vereinfacht die Feststellung unserer Tests durch die Examenskommissionen der MBO-Schulen sehr!  Ende Juni 2022 wurde die Stiftung von Certiforce erneut für drei Jahre als anerkannter Prüfungslieferant Deutsch rezertifiziert. Die offiziellen Dokumente finden Sie hier: certificaat DiB Certiforce 2022-2025 und rapport hercertificering 6 juli 2022.